مسکن های پیشنهادی
بیش از یک سال پیش در تصمیمی شتاب زده، وبا هدف حمایت از تولید داخلی، واردات دی کلسیم فسفات (DCP) و مونو کلسیم فسفات (MCP) با تأیید مقامات سازمان دامپزشکی ممنوع اعلام شد. در همان زمان، پی آمد های ناگوار این تصمیم برای مقامات تشریح شد که متأسفانه مورد توجه قرار نگرفت. هنوز «نتایج سحر» این تصمیم ظاهر نشده بود که واردات 132 قلم دیگر فرآورده ها دامپزشکی نیز به سرنوشت فسفات دچار شد و بازهم هشدارها مقبول طبع دست اندرکاران واقع نشد.
چندی نگذشت که «صبح دولت» تصمیم ممنوعیت واردات DCP وMCP دمید و صنعت با کمبود فسفات روبرو شد و تولید خوراک دام و طیور به شدت مورد تهدید قرار گرفت و زنجیره تأمین غذای مردم با مشکل برخورد کرد. داستان از این قرار است که گویی اسید فسفریک عمدتاً برای تولید کودهای فسفاته اختصاص داده شد، در نتیجه تولید کنندگان محترم DCP وMCP با کمبود مواد اولیه برای تولید روبرو شدند. برای حل این مشکل، همه صاحب نظران و دست اندرکاران وارد صحنه شدند و راه حل های مختلفی برای رفع بحران ارائه دادند، ولی همچنان بر درستی تصمیم اولیه خود تأکید داشتند و هیچ فرد و مسئولی نیز به روی مبارک نیاورد که مسکن های پیشنهادی در بلندمدت دوای درد نخواهد بود.
یکی از مسکن های پیشنهادی این بود که تولید کود کشاورزی کاهش یابد و اسید فسفریک عمدتا برای تولید DCP و MCP اختصاص یابد. مشخص نیست چرا فسفات برای دام و طیور بر کود کشاورزی ارجحیت دارد؟ واقعیت آن است که هر دو مورد استفاده از اسید فسفریک برای کشور ضروری است و نمی توان یکی را بر دیگری ارجح دانست. در جلسه هم اندیشی که در این بازه تشکیل شد تصریح شد که واردات کود فسفاته در سال جاری از 600 هزار تن به 300 هزار تن کاهش یافته است. اگر این موضوع صحت داشته باشد، پرسش بعدی این خواهد بود که تولید داخلی کدام یک کود فسفاته یا دی و مونو کلسیم فسفات، برای افتصاد کشور بیشتر به صرفه است؟
مشکل را باید ریشه ای حل کرد. روند تولید، در همه کشور ها می تواند دست خوش مشکلاتی شود. دو کارخانه تولید کننده اسید فسفریک ممکن است به علت تعمیرات اساسی و کمبود خاک فسفات نتوانند در مقاطعی نیاز کشور را تأمین کنند.
نتیجه منطقی از این بحران می توانست این باشد که ضمن حمایت از تولید کنندگان داخلی هیچ دریچه ای را نبایستی در تأمین کود کشاورزی دی و مونو کلسیم فسفات مورد نیاز کشور مسدود کرد. نه کشاورزان را می توان بدون کود شیمیایی رها کرد، و نه مرغداران و دامپروران کشور را میتوان بدون مواد اولیه تولید خوراک رها کرد. به زبانی گویاتر، غذای مردم را نمی توان وابسته به منافع هیچ گروهی کرد.
تنها برای تهیه خوراک طیور سالانه به بیش از 140هزار تن فسفات (به صورت DCP) نیاز است. هرچند تولید کنندگان داخلی قادرند بخش عمده ای از این نیاز را برطرف سازند، ولی تولیدات آنان وابسته به تولید اسید فسفریک است که این خود وابسته به واردات خاک فسفات از خارج می باشد. در سال های گذشته نیز به دفعات شاهد کمبود اسید فسفریک و در نتیجه اخلال در روند تولید DCP بوده ایم. از این رو، اتکا به تنها یک منبع برای تأمین این ماده اولیه همواره می تواند خطر آفرین باشد.
بحران کمبود دی و مونو کلسیم فسفات (که هنوز هم ادامه دارد) می توانست هشداری باشد برای مسئولین و تجدید نظر در تصمیمات قبلی خود. ولی متأسفانه چنین نشد و به مسکن «واردات موقت و محدود» قناعت شد، که این نیز نوش دارویی بود بعد از مرگ سهراب و باز باید در انتظار بمانیم که بحران مشابهی برای 132 قلم کالای ممنوعه پیش آید، باردیگر زیان هایی به صنعت دام و طیور کشور وارد شود، و باز هم با مسکنی درد را موقتا کاهش داد و تو خود نمی دانی نگرانی دولت مردان از چیست؟ آیا دی و مونو کلسیم فسفات وارداتی، با قیمتی بیش از دو برابر قیمت تولیدات داخلی، خطری برای تولیدات با کیفیت داخلی است؟ آیا انروفلموکساسین وارداتی، با بهای تمام شده بیش از دو برابر محصولات داخلی، تهدیدی است است برای تولید کنندگان سخت کوش وطنی؟ و اگر، خدای ناکرده و هفت کو درمیان، تولیدات داخلی نتوانند از نظر کمی و کیفی نیز مرغداران و دامداران را تأمین کنند زیان این ممنوعیت ها بسیار بیش از واردات این محصولات نخواهد بود؟ و چگونه می شود از عرصه قاچاق و غیر قانونی این محصولات جلوگیری کرد؟ تا کنون که در مورد هیچ کالایی در این زمینه موفق نبوده ایم. تنها توانسته ایم مصرف کنندگان را بسپاریم به امان خدا، بی هیچ نظارتی بر بازار سیاه کالاهای قاچاق.
شاید اگراز تجربه های سایر کشور ها برای حمایت از تولید داخلی استفاده شود، دیگر نیازی به وضع ممنوعیت ها و بگیر و ببند نباشد (رجوع شود به مقاله سیاست مشترک کشاورزی اتحادیه اروپا در همین شماره نشریه). راه های حمایت از تولیدات داخلی بسیار است و در بسیاری از کشور ها تجربه شده است. نیازی نیست که ما چرخ را دوباره اختراع کنیم.